Hamilelikte sık gözlenen sorunlar

Hamilelikte aşırı bulantı ve kusma

Hamileliğin ilk ayları içinde bulantı ve kusma sık rastlanılan bir durumdur. Bu bulantılar daha çok hamileliğin 5-18. haftaları arasında ve özellikle sabahları daha belirginidir. Ancak gün içinde herhangi bir zamanda da ortaya çıkabilir. Hamileliğe bağlı bulantılar “sabah hastalığı” olarak bilinir. Eğer hamileliğe bağlı kusmalar aşırı bir hal alırsa, bu durum hamilelikte aşırı bulantı ve kusma, tıbbi deyiş ile “hiperemezis gravidarum” olarak adlandırılır.

Hamilelik bulantı ve kusmaları ilk 2-3 ayda daha belirgindir ve 4. aya doğru rahatlama gözlenir. Ancak hamilelerin %5’inde, hamileliğin sonuna kadar bulantıların devam ettiği de görülebilmektedir. İlginç bir şekilde hamilelik bulantı ve kusması olan kadınlarda düşük ihtimali, bulantı şikayeti olmayan hamilelere oranla çok daha düşüktür.

Neden hamilelikte bulantı ve kusma meydana gelir?

Hamileliğe bağlı bulantı ve kusmaların nedeni henüz tam olarak aydınlatılabilmiş değildir. Bu konuda en çok suçlanan etkenler hamilelikte artan hormonlar (özellikle gebelik hormonu olarak da bilinen hCG), mide boşalmasının gecikmesi ve psiko-sosyal faktörlerdir. Çoğul (ikiz, üçüz) hamileliklerde hamilelik bulantı ve kusması daha sık olarak izlenir.

Bazı hamilelerde, hamilelik bulantı ve kusmaları gözlenme olasılığı diğerlerine oranla daha fazladır:

• Daha önceki hamileliğinde de aşırı bulantı ve kusması olan kadınlar
• Doğum kontrol hapı kullanırken bulantı şikayeti olan kadınlar
• Adet döneminde migren tipi baş ağrısı olan kadınlar
• Hamilelik öncesinde reflü veya ülser gibi mide-bağırsak sistemi sorunu yaşayan kadınlar

Hamilelik bulantı ve kusması olduğunda yapılması gerekenler nelerdir?

Bulantıları baskılamak amacıyla aşağıdaki önerileri uygulamanız daha iyi hissetmenizi sağlayabilir:

• Aç hissettiğinizde mutlaka bir şeyler yiyin
• Sık ama az miktarlarda yemeye dikkat edin
• Bulantıları önleyen en iyi yiyecekler karbonhidrat ve protein ağırlıklı yiyeceklerdir ancak aşırı şeker içeren yiyeceklerden uzak durulmalıdır
• Yağlı, asitli ve baharatlı yiyeceklerden uzak durun
• Enerji içecekleri ve zencefilli soğuk içecekler faydalı olabilir; kahveden uzuak durun
• İçecekleri yemekle birlikte değil, yemek aralarında tüketin
• Yedikten hemen sonra dişlerinizi fırçalayın
• Yemek yedikten hemen sonra yatmayın veya pozisyonunuzu hızla değiştirmeyin (hızla ayağa kalmak vb.)
• İlaç veya vitaminleri sabah değil, gece yatarken hafif bir şeyler atıştırdıktan sonra alın
• Bulantınızı artıran ortamlardan uzak durun. Sıcak ve nemli, kalabalık, gürültülü ve yoğun kokuların olduğu ortamlar bulantı ve kusmayı daha da artıracaktır.
• Mümkünse araç kullanmayın ve ağır egzersizlerden kaçının. Yorgunluk bulantıları daha da artıracaktır.
• Mümkünse yiyeceğiniz şeyleri başkası hazırlasın

Hamilelikte aşırı bulantı ve kusmanın belirtileri nelerdir?

Hamilelikte gözlenen ve normal olarak kabul edilen bulantı ve kusmadan farklı olarak hiperemezis gravidarumda hamileler, her gün ve gün içinde birden fazla sayıda kusarlar. Kusmaya bağlı olarak sıvı ve kilo kaybı gözlenebilir.

Sıvı kaybının belirtileri:

• Normalden daha az idrara çıkma
• Koyu renkli idrar
• Ayağa kalkınca baş dönmesi veya baygınlık hissi
• Kilo kaybı

Hamilelik bulantı ve kusması varlığında ne zaman doktora baş vurmalıyım?

Hafif veya orta düzeyde bulantısı ve kusması olan birçok hamile kadının normalde tedavi ihtiyacı yoktur. Ancak oldukça rahatsızlık veren bir durum olduğu için bulantı ve kusmaları azaltabilecek ve yukarda da bahsedilen önerilerin uygulanması daha iyi hissetmenizi sağlayabilir. Ancak durum kontrol altına alınamıyorsa ve kilo kaybetmeye başlamış iseniz doktora başvurmalısınız.

Aşağıdaki durumlardan herhangi biri veya birkaç tanesi varlığında tıbbi yardım için başvurmanız gerekebilir:

• Normalden az, koyu renkli idrar
• Ayağa kalktığınızda baş dönmesi
• Gün içinde çok sayıda kusma ve kusma ile birlikte kanama
• Karın ve kasıkta kramp tarzında ağrı
• Kilo kaybı (2.5 kg veya daha fazla)

Hamileliğe bağlı aşırı bulantı ve kusma durumunda yapılacak testler var mı?

Vücuttan sıvı kaybı olup olmadığını belirlemek ve vücudun buna karşı savunma mekanizmalarını gözlemek amacıyla kan ve idrar testleri yapılabilir. Ultrason ile bebek veya bebeklerin durumu kontrol edilir.

Hamileliğin aşırı bulantı ve kusması nasıl tedavi edilir?

Eğer aşırı kusma ve buna bağlı olarak sıvı ve kilo kaybı varsa hastaneye yatmanız ve tedaviyi hastanede almanız gerekebilir. Hastanede genellikle sıvı açığını dengelemek amacıyla damar yolu ile özel sıvılar (serum) verilir ve bulantınızı azaltmak amacıyla ilaç tedavisi başlanır. Eğer bu tedavi de başarısız olursa, burnunuzdan midenize gönderilen bir tüp aracılığı ile veya yine damar yolu ile beslenme sağlanabilir.

Hamilelik bulantı ve kusmaları önlenebilir mi?

Hamile kalmadan önce veya hamilelik haberini aldığınızda doktorunuz size “folik asit” içeren vitamin tabletleri almanızı isteyecektir. Bu vitaminler hamilelik bulantı ve kusmalarının azaltılmasında faydalı olabilir. Ancak eğer bulantı ve kusma söz konusu ise bu vitaminlerin gündüz değil, gece yatarken alınması daha uygundur.

Hamilelik bulantı ve kusmalarını önleyebilecek ek yöntemler mevcuttur:

• Akupunktur – Son dönemlerde oldukça popüler olmuştur ve bebeğe zarar verdiğine dair bir bulgu da yoktur.
• Hipnoz – Bazı hastalarda, özellikle belirgin endişesi olan hamilelerde denenebilir.
• Zencefil – Zencefil tozu veya zencefil içeren çay ve diğer içecekler bazı hamilelerde faydalı bulunmuştur.

Hamilelik bulantı ve kusmalarının bebeğe zararı var mı?

Hamileliğin başlangıcında her hamile kadında görülebilen hafif bulantı ve kusmaların bebeğin sağlığı üzerine olumsuz bir etkisi yoktur. Ancak tüm hamilelik boyunca süren ve şiddetli kusmaların eşlik ettiği durumlarda bebeklerin doğum kilosu beklenenin bir miktar altında olabilir. Hamilelik bulantı ve kusmaları nedeniyle doktorunuzun verdiği ilaçların bebeğin sağlığı üzerine olumsuz etkisi bildirilmemiştir.